Οι περισσότεροι γονείς κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για τα παιδιά τους. Θέλουν να τα μεγαλώσουν χωρίς να τους λείψει τίποτα, να τα σπουδάσουν και να τα στηρίξουν στο επαγγελματικό τους ξεκίνημα. Πιο πολύ απ’ όλα, όμως, θέλουν να μεγαλώσουν παιδιά χωρίς ψυχολογικά προβλήματα. Γι’ αυτό, κάνουν ότι μπορούν για να μεγαλώσουν τα παιδιά μέσα σ’ ένα φυσιολογικό οικογενειακό περιβάλλον.
Παρά τις καλύτερες προσπάθειες των γονιών, όμως, πολλά παιδιά θα αντιμετωπίσουν τις κρίσεις πανικού νωρίς. Στις ΗΠΑ ο χρόνος εμφάνισης της πρώτης κρίσης πανικού είναι τα 20-24 χρόνια. Πριν καλά-καλά ανακαλύψουν τις χαρές της ζωής, νέοι άνθρωποι θα υποφέρουν. Συχνά, κρίσεις πανικού θα πάθουν και τα παιδιά της σχολικής ηλικίας και οι έφηβοι. Και οι γονείς τους δεν θα εντοπίσουν το πρόβλημα. Μέχρι την περίοδο λίγο μετά τις πανελλαδικές εξετάσεις και ειδικά αν το παιδί περάσει σε άλλη πόλη.
Τότε ο γονιός μένει εμβρόντητος από αυτό που έπαθε το παιδί του και δεν καταλαβαίνει πώς έγιναν όλα τόσο ξαφνικά. Το μεγάλωσε «μέσα στα πούπουλα». Η εύκολη ερμηνεία είναι ότι δεν του έλλειψε τίποτα και έτσι έγινε αδύναμο. Σε τελική ανάλυση, η προηγούμενη γενιά πέρασε πιο δύσκολα και δεν έπαθε διαταραχές άγχους. Στην πραγματικότητα, οι γονείς δεν έχουν ιδέα πώς δημιουργείται μια διαταραχή άγχους. Πώς να το ξέρουν; Δεν διδάσκεται πουθενά. Την εντοπίζουν τόσο ξαφνικά, όσο ξαφνικά εμφανίζονται και οι πρώτες κρίσεις πανικού στο παιδί τους.
Η έρευνα μας μαθαίνει ότι οι διαταραχές άγχους έχουν μακρά πορεία δημιουργίας. Η πορεία αυτή λέγεται προδρομική περίοδος και έχει διάρκεια τουλάχιστον 10 χρόνια. Η προδρομική περίοδος ξεκινά από την παιδική ηλικία και μέσα στην οικογένεια και έχει δύο χαρακτηριστικά:
- Είναι περίοδος χωρίς συμπτώματα, όταν όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά.
- Τα αίτια της διαταραχής εργάζονται κάτω από τα μάτια του γονιού.
Η πρώτη έντονη κρίση πανικού συνήθως στέλνει έναν άνθρωπο στο νοσοκομείο με το φόβο της καρδιακής προσβολής. Άλλες φορές, οδηγεί το παιδί πίσω στην ασφάλεια του σπιτιού, διακόπτοντας τις σπουδές στο παν/μιο. Μετά ξεκινά η προσπάθεια της ψυχοθεραπείας. Μοιάζει αυτή η πρώτη κρίση πανικού να έρχεται από το πουθενά. Ωστόσο, θεραπεύοντας ανθρώπους που παθαίνουν κρίσεις πανικού, επιβεβαιώνει κανείς ότι αυτό το «πουθενά» της πρώτης κρίσης πανικού έχει παρελθόν.
Το Κολλέγιο Ανθρωπιστικών Επιστημών είχε την καλοσύνη να μου απευθύνει τη πρόσκληση να μιλήσω γι’ αυτό το παρελθόν. Στις 29 Ιουνίου 2014, στη Σχολή Μωραΐτη, κουβεντιάσαμε λοιπόν για το πώς ο γονιός διδάσκει το άγχος στο παιδί, χωρίς να το καταλαβαίνει.
Είναι θέμα το οποίο με ενδιαφέρει πολύ, γιατί η κατάλληλη γνώση μπορεί να δώσει στο γονιό τα εφόδια να εμποδίσει εγκαίρως την ανάπτυξη των διαταραχών άγχους στο παιδί του. Μπορεί, δηλαδή, να γλιτώσει ανθρώπους από την ταλαιπωρία της ψυχικής νόσου.
Ωστόσο, μέσα μου υπήρχε και ένα ακόμα κίνητρο που με έκανε να δεχτώ την πρόσκληση αυτή. Στη διάλεξη θα παρευρισκόταν και η ιδρύτρια του κολλεγίου, Πόλλυ Ιωσηφίδη, με την οποία είχαμε εμμέσως συνεργαστεί στο παρελθόν, αλλά ποτέ γνωρισθεί από κοντά. Η κα. Ιωσηφίδη ήταν θεραπεύτρια της παλιάς γενιάς, της εικοσαετίας 1960-1980 στις ΗΠΑ. Τότε που οι ψυχοθεραπευτές ήταν περισσότερο σοφοί και αυθεντικοί.
Αυτή η εποχή της ψυχοθεραπείας έχει περάσει πια και σύντομα θα έφευγε, από την επάρατη νόσο, και τούτη η έντιμη εκπρόσωπος μιας γενιάς θεραπευτών αφοσιωμένων στην αληθινή ψυχοθεραπεία. Η πρώτη μας γνωριμία υπήρξε και η αποχαιρετιστήρια, καθώς έφυγε από τη ζωή λίγες μέρες μετά. Και έφυγε όπως έζησε. Υπηρετώντας την ψυχοθεραπεία μέχρι την ύστατη στιγμή.
